विरुद्धार्थी शब्द

अथ x इति       

अजर x जराग्रस्त    

         

अधिक x उणे       

अलीकडे x पलीकडे    
अवघड x सोपे

अचल x चल
अंत x प्रारंभ

अडाणी x शहाणा
अचूक x चुकीचे
अटक x सुटका

अती x अल्प
अतिवृष्टी x अनावृष्टी
अर्थ x अनर्थ 

अरुंद x रुंद
अनुकूल x प्रतिकूल
अभिमान x दुरभिमान
अशक्य x शक्य 

अपेक्षित x अनपेक्षित
अंधकार x प्रकाश
अस्त x प्रारंभ
अडचण x सोय
अशक्त x सशक्त

अपेक्षाभंग x अपेक्षापूर्ती
अर्धवट x पूर्ण
अमूल्य x कवडीमोल
असतो x नसतो
अंथरूण x पांघरूण

अबोल x वाचाळ
अग्रज x अनुज
अनाथ x सनाथ
अतिवृष्ट x अनावृष्टी
अधोगती x प्रगती, उन्नती

अजर x जराग्रस्त                
अब्रू x बेअब्रू
अल्लड x पोक्त
अवखळ x गंभीर
अवजड x हलके

अधिक x उणे       

अतिवृष्टी x अनावृष्टी
अलीकडे x पलीकडे    
अवघड x सोपे
अंत x प्रारंभ
अचल x चल
अचूक x चुकीचे
अटक x सुटका

अती x अल्प

अस्त x प्रारंभ
अर्थ x अनर्थ
अनुकूल x प्रतिकूल
अभिमान x दुरभिमान
अरुंद x रुंद
अशक्य x शक्य
अंधकार x प्रकाश
अडचण x सोय

अंथरूण x पांघरूण
अपेक्षित x अनपेक्षित
अशक्त x सशक्त
अर्धवट x पूर्ण
अमूल्य x कवडीमोल
असतो x नसतो
अपेक्षाभंग x अपेक्षापूर्ती
अग्रज x अनुज

अवजड x हलके
अनाथ x सनाथ
अतिवृष्ट x अनावृष्टी
अधोगती x प्रगती, उन्नती
अबोल x वाचाळ
अब्रू x बेअब्रू
अल्लड x पोक्त
अवखळ x गंभीर
आरंभ x शेवट

आकर्षण x अनाकर्षण
आठवण x विस्मरण
आशा x निराशा
आता x नंतर        
आत x बाहेर
आनंद x दु:ख        
आला x गेला
आहे x नाही        
आळशी x उद्योगी
आकाश x पाताळ

आजादी x गुलामी
आतुरता x उदासीनता
ओबडधोबड x गुळगुळीत    
आदर्श x अनादर्श
आवडते x नावडते
आवश्यक x अनावश्यक
आज्ञा x अवज्ञा
आधी x नंतर
आघाडी x पिछाडी
आशीर्वाद x शाप

इमानी x बेइमानी
आस्था x अनास्था
आदर x अनादर
आडवे x उभे
आयात x निर्यात
आंधळा x डोळस
ओला x सुका
ओली x सुकी
ओळख x अनोळख
इकडे x तिकडे
इथली x तिथली        
इष्ट x अनिष्ट

उत्तम x क्षुद्र
इच्छा x अनिच्छा
इलाज x नाइलाज
इहलोक x परलोक
उघडे x बंद
उच x नीच
उजेड x काळोख
उदासवाणा x उल्हासित
उभे x आडवे
उमेद x मरगळ
उंच x बुटका
उच्च x नीच
उतरणे x चढणे

उपयोगी x निरुपयोगी
उत्कर्ष x अपकर्ष, अधोगती
उचित x अनुचित
उदघाटन x समारोप
उदास x प्रसन्न
उदार x अनुदार, कृपण
उधार x रोख
उधळ्या x कंजूष, काटकसरी
उपकार x अपकार
उपदेश x बदसल्ला
उपाय x निरुपाय

ऐच्छिक x अनैच्छिक, अपरिहार्य
उलट x सुलट   
ऊन x सावली
उगवणे x मावळणे
उशिरा x लवकर
उत्तेजन x विरोध
उत्साह x निरुत्साह
उद्धट x नम्र
उदार x कंजूष
उन्नती x अवनती     
एकदा x अनेकदा
ऐटदार x केविलवाणा
कर्कश x संजुल

कायदेशीर x बेकायदेशीर
कडक x नरम
कळस x पाया
कच्चा x पक्का
कबूल x नाकबूल
कडू x गोड
कर्णमधुर x कर्णकटू
कठीण x सोपे
कल्याण x अकल्याण
कष्टाळू x कामचोर
कंटाळा x उत्साह
काळा x पांढरा
काळोख x प्रकाश, उजेड
कौतुक x निंदा

खात्री x शंका
क्रूर x दयाळू
कोरडा x ओला
कोवळा x जून, निबर
किमान x कमाल
कीव x राग
कृतज्ञ x कृतघ्न
कृत्रिम x नैसर्गिक, स्वाभाविक
कृश x स्थूल
कृपा x अवकृपा
कीर्ती x अपकीर्ती
खरे x खोटे
खंडन x मंडन
खाली x वर

ग्राह्य x त्याज्य
खादाड x मिताहारी
खुळा x शाहाणा
खूप x कमी
खरेदी x विक्री
खोल x उथळ
गरम x थंड
गमन x आगमन
गढूळ x स्वच्छ
गंभीर x अवखळ, पोरकट
गद्य x पद्य
गाव x शहर
गारवा x उष्मा
ग्राहक x विक्रेता
ग्रामीण x शहरी
गुरु x शिष्य

चवदार x बेचव
गुण x अवगुण
गुप्त x उगड
गुळगुळीत x खरखरीत, खडबडीत
गुणी x अवगुणी
गुणगान x निदा
गोड x कडू
गोरा x काळा
गौण x मुख्य
घट्ट x सैल, पातळ
घाऊक x किरकोळ
चढ x उतार
चल x अचल, स्थिर
चढाई x माघार
चढणे x उतरणे
चपळ x सुस्त

जलद x हळू
चंचल x स्थिर
चांगले x वाईट
चूक x बरोबर
चोर x गोलीस
चिमुकला x थोरला
चिरंजीव x अल्पजीवी  
छोटी x मोठी
छोटेसे x मोठेसे
जड x हलके
जय x पराजय
जन्म x मृर्यू
जवळची x लांबची
जगणे x मरणे
जमा x खर्च
जबाबदार x बेजबाबदार
जर x तर


डावा x उजवा
जागणे x झोपणे

जास्त x कमी
जागरूक x निष्काळजी
जागृत x निद्रिस्त
जाणे x येणे
जिवंत x मृत
जिंकणे x हरणे
जीत x हार
जुने x नवे
जेवढा x तेवढा
जोश x कंटाळा
झोप x जाग
झोपडी x महाल
टंचाई x विपुलता
टिकाऊ x ठिसूळ
ठळक x पुसट
डौलदार x बेढप

दया x राग
तरुण x म्हातारा
तहान x भूक
तुरळक x दाट
ताजे x शिळे
तारक x मारक
ताजी x शिळी
ताल x बेताल
तेजस्वी x निस्तेज
तेजी x मंदी
तीव्र x सौम्य
तीक्ष्ण x बोथट
तिरके x सरळ
तिरपा x सरळ
थंड x गरम
थंडी x उष्मा
थोर x लहान
थोरला x धाकटा
थोडे x जास्त

धडधाकट x कमजोर
दयाळू x जुलमी
दाट x विरळ
दीन x रात
दिवस x रात्र
दीर्घ x ऱ्हस्व
दुरित x सज्जन
दुःख x सुख
दुष्काळ x सुकाळ
दुष्ट x सुष्ट
देशभक्त x देशद्रोही
देव x दानव, दैत्य
दृष्ट x सुष्ट   
दोषी x निर्दोषी, निर्दोष
द्वेष x प्रेम
धनवंत x निर्धन, कंगाल

निर्बंध x मोकळीक
धर्म x अधर्म
धाडस x भित्रेपणा
धूसर x स्पष्ट
धिटाई x भित्रेपणा, भ्याडपणा
धीट x भित्रा
धूर्त x भोळा
नफा x तोटा
नवे x जुने
नम्रता x उद्धटपणा
नाजूक x राठ
निद्रा x जागृती
निर्मळ x मळकट
निमंत्रित x आगंतुक
निंदा x स्तुती
निर्दयता x सहृदयता, सदयता

पराक्रमी x भित्रा
निर्जीव x सजीव
निराश x उत्साही
निःशस्त्र x शस्त्रधारी
निश्चित x अनिश्चित
निष्काम x सकाम
निर्भय x भयभीत
नीती x अनीती
नीटनेटका x गबाळ्या
नोकर x मालक
नेहमी x क्वचित
नुकसान x फायदा
नेता x अनुयायी  
न्याय x अन्याय
पक्की x कच्ची
पडका x धडका
परका x स्वकीय

पात्र x अप्रात्र
पहिला x शेवटचा
पलीकडे x अलीकडे
परवानगी x बंदी
प्रकाश x अंधार
प्रश्न x उत्तर
प्रामाणिकपणा x लबाडी
प्राचीन x अर्वाचीन
प्रेमळ x रागीट
प्रेम x द्वेष
प्रचंड x चिमुकला
प्रत्यक्ष x अप्रत्यक्ष
प्रतिकार x सहकार
प्रमाण x अप्रमाण
प्रगती x अधोगती
पाप x पुण्य
पायथा x शिखर

बंद x उघडा
पांढरा x काळा
प्रारंभ x अंत
पुढची x मागची
पुष्कळ x थोडे
पूर्ण x अपूर्ण
पूर्व x पश्चिम
पौर्णिमा x अमावास्या
प्रिय x अप्रिय
फसवी x स्पष्ट  
फायदा x तोटा
फार x कमी
फुलणे x कोमेजणे
फुकट x विकत
फिकट x गडद
बहुमान x अपमान
बरोबर x चूक
बलाढ्य x कमजोर
बसणे x उठणे
बंधन x मुक्तता

भरती x आहोटी   
बंडाळी x सुव्यवस्था

बाल x वृद्ध

बाहेर x आत
बिघात x दुरुस्ती
बुद्धिमान x निर्बुद्ध
बुद्धिमान x ढ
बेसावध x सावधA
बेसूर x सुरेल  
भडक x सौम्य
भरती x ओहोटी
भरभर x सावकाश
भले x बुरे
भक्कम x कमकुवत
भय x अभय
भयंकर x सौम्य
भयभीत x निर्भय
भव्य x चिमुकले
भसाडा x मंजुळ
भान x बेभाम

मिटलेले x उघडलेले
भारतीय x अभारतीय
भाग्यवंत x दुर्भागी
भांडण x सलोखा
भिकारी x सावकार
भूक x तहान
भूषण x दूषण
महान x क्षुद्र
मधुर x कडवट
महाल x झोपडी
मऊ x टणक
मंद x प्रखर
मंजुळ x कर्कश
माता x पिता  
माथा x पायथा
माय x बाप
मालक x नोकर
मान x अपमान
माया x द्वेष
माघारा x सामोरा
मान्य x अमान्य
म्हातारा x तरुण

रिकामे x भरलेले
मित्र x शत्रू
मैत्री x दुश्मनी
मोठा x लहान
मोकळे x बंदिस्त
मौन x बडबड
मृत्यू x जीवन
मृदू x कठीण
मुका x बोलका
मूर्ख x शहाणा
यशस्वी x अयशस्वी
यश x अपयश
याचक x दाता  
येईल x जाईल
योग्य x अयोग्य
रक्षक x मारक
रुडू x हसू
राग x लोभ
राजा x रंक
रुचकर x बेचव
रूपवान x कुरूप
रेखीव x खडबडीत
रोड x सुदृढ

विशेष x सामान्य
लहानपण x मोठेपण
लक्ष x दुलर्क्ष
लवकर x उशिरा
लबाड x भोळा
लबाडी x प्रामाणिकपणा
लय x प्रारंभ  
लक्ष x दुर्लक्ष
लाडके x नावडते
लांब x जवळ
लांबी x रुंदी
लेचापेचा x भक्कम
लोभी x निर्लोभी
वाकडे x सरळ
वापर x गैरवापर
वृद्ध x तरुण
विचार x अविचार
विद्यार्थी x शिक्षक
विश्वास x अविश्वास
विलंब x त्वरा
विद्वान x अडाणी

शुद्ध x अशुद्ध
विष x अमृत
विरोध x पाठिंबा
विसरणे x आठवणे   
वेडा x शहाणा
वेगात x हळूहळू
व्यवस्थित x अव्यवस्थित
शत्रू x मित्र
शहर x खेडे
शकून x अपशकून
शाप x वर
शंका x खात्री  
शेवट x सुरवात
श्वास x निःश्वास
शिखर x पायथा
शिकारी x सावज
शिस्त x बेशिस्त
शिक्षा x शाबाशकी
शीतल x उष्ण
शीत x अशीत
शक्य x अशक्य
शेंडा x बुडखा
शूर x भित्रा   

स्तुती x निंदा
श्रीमंत x गरीब
श्रेष्ठ x कनिष्ठ
सकाळ x संध्याकाळ
सज्जन x दुर्जन
सदाचार x दुराचार
सभ्य x असभ्य
सतर्क x बेसावध
सतेज x निस्तेज
समाधान x असमाधान
सरस x निरस
समान x असमान
समृद्धी x दारिद्र्य  
सत्य x असत्य
सरळ x वाकडा    
संवाद x विसंवाद
स्वच्छ x घाणेरडा
स्वतंत्र x परतंत्र
स्वस्थ x बेचैन
स्वहित x परमार्थ
स्वदेश x परदेश
स्वस्त x महाग

सुगंध x दुर्गंध
स्वाधीन x पराधीन
स्वागत x निरोप
स्वार्थ x परमार्थ
स्वार्थी x निःस्वार्थी
स्पष्ट x अस्पष्ट
सावध x बेसावध
साहसी x भित्रा
सार्थ x व्यर्थ
साम्य x फरक
सान x थोर
सावकाश x पटकन
सार्वजनिक x खाजगी
सानुली x मोठी
सामुदायिक x वैयक्तिक     
स्थिर x अस्थिर
सुप्रसिद्ध x कुप्रसिद्ध
सुरक्षित x असुरक्षित
सुख x दु:ख
सुटका x अटक
सुशिक्षित x अशिक्षित
सुंदर x कुरूप

क्षमा x शिक्षा
सुदैवी x दुर्दैवी
सुरुवात x शेवट
सुभाषित x कुभाषित  
सूर्योदय x सूर्यास्त
सोपे x कठीण
सोय x गैरसोय
सौजन्य x उद्धटपणा
सेवक x मालक
हळू x जलद
हसणे x रडणे
हलके x जड
हजर x गैरहजर
हसतमुख x रडततोंड
हार x जीत
हिम्मत x भय
हिंसक x अहिंसक
हिरमुसलेला x उत्साही
हित x अहित
हिशेबी x बेहिशेबी
हीन x दर्जेदार
हुशार x मठ्ठ

होकार x नकार

• धन्यवाद
💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐
• श्री.माधव ज्ञानबा नागरे
जि. प.आदर्श शाळा जामगे नं .१